این مقاله در پاییز سال 1390 در مجله تخصصی فلسفه نو به چاپ رسیده و پس از آن در کتاب جستاری در فلسفه تحلیلی نیز دوباره توسط انتشارات نقش بیان منتشر شده است. این مقاله را برای علاقه‌مندان در اینجا قرار می دهم. این مقاله ماحصلی از تحقیقات من در گروه معرفت شناسی تحلیلی دانشگاه ژنو تحت نظر استاد پاسکال آنژل می باشد. البته اعتراف می کنم به اینکه اگر بخواهم دوباره مقاله را بازنویسی کنم برخی موارد را حتما پس می گیرم:)
درجه
بندی فعل دانستن (درآمدی زبانشناختی[1]
بر زمینه گرایی[2])
بنفشه
افتخاری 1390
چکیده
بحث درجه پذیری فعل دانستن بحثی است زبانشناختی که نتایج آن می تواند
نظریه زمینه گرایی را در معرفت شناسی[3] تقویت و
یا تضعیف کند و در پی آن زمینه را برای پذیرش و یا رد پلورالیسم در شناخت و دانش
فراهم سازد. در این مقاله بر درجه پذیری فعل دانستن تاکید شده و سعی شده که نظریات
قبلی بازبینی و با دقت بیشتری و با ابزار زبان فارسی تحلیل شوند.
کلمات
کلیدی:
معرفت شناسی، زمینه
گرایی، زبانشناختی، فعل دانستن، درجه پذیری
مقدمه
دانستن چیست؟ سوالی
که از طلوع فلسفه ذهن فیلسوفان را به خود
مشغول داشته و در طول تاریخ فلسفه مبحث معرفت شناسی هرگز بسته نشده است. بدرستی
کسی نمی داند چگونه می توان فرآینده دانستن را تعریف کرد. همه ما در ناخودآگاه خود
درکی روشنی از مفهوم دانستن داریم و در گفتگوی روزمره خود از افعالی استفاده می
کنیم که به نوعی معرف دانستن می باشند. همچنانکه ما وقتی فعل دانستن را به کار می
بریم خود آگاه هستیم که منظورمان چیست، مخاطب ما نیز درکی از منظور ما دارد. تحلیل
چگونه به کار بردن این افعال می تواند ما را به فرآیند شناختِ شناخت نزدیک سازد. یعنی آنچه ما ناخودآگاه از ذهنمان خارج می کنیم
بر اساس قواعدی است که ما شهودی و ضمنی آنها را می دانیم اما فرآیند آن را
سازمانبندی[4]
نکرده ایم. حال آنکه شناخت این فرآیند ما را به مفاهیم بنیادی در حوزه فلسفه شناخت
نزدیک می سازد. فعل دانستن در نقطه ای ایستاده که فلسفه زبان و فلسفه شناخت به هم
گره خورده است و ما می خواهیم با بررسی زبان شناختی فعل دانستن، مفاهیم مد نظر
خود را در فلسفه شناخت یا اپیستمولوژی بیازماییم. از جمله این مفاهیم بنیادی درجه
پذیر بودن یا نبودن مفهوم دانستن است. آیا دانستن یک واحد تجزیه ناپذیر است و یا
فرآیندی است ترکیبی. پاسخ این سوال ما به درک بهتری در مبحث پلورالیسم یا تکثرگرایی در دانش می
رساند. در بخش یک ابتدا در مورد حوزه بحثمان صحبت می کنیم که منظور ما از فعل
«دانستن» دقیقا چیست. در بخش دوم به طور خلاصه به معرفی زمینه گرایی می پردازیم که
روشن کنیم که چگونه معرفتشناسی با مباحث زبانشناختی فعل دانستن درگیر می شود. در
بخش سوم ادعای استنلی را معرفی می کنیم که ازمخالفان زمینه گرایی و متکی به
استدلالات زبانشناختی است. در بخش چهارم ادعای دوتن را معرفی می کنیم که نظر
استنلی را رد نموده است و دربخش پنجم نیز دیدگاه خود را با تحلیل دقیقتر نظر دوتن بر
اساس زبان فارسی مطرح خواهیم کرد.
