ناسازگاری پیوسته‌گرایی هندسی واتم‌گرایی کلام در آرا فخر رازی

مقاله ای از اینجانب با عنوان «ناسازگاری پیوسته‌گرایی هندسی واتم‌گرایی کلام در آرا فخر رازی» در شماره اخیر نشریه علمی پژوهشی فلسفه علم به چاپ رسیده که برای علاقه مندان در صفحه نشریه در دسترس است.

چکیده
اتم گرایی کلام که هم معتزله وهم اشاعره از آن دفاع کرده اند، شامل اتم گرایی هندسی نیز می گردد. اتم گرایی هندسی، اتم گرایی است که خطوط و اشکال هندسی را متشکل از تقسیم ناپذیرها می داند. به بیانی دیگر، در این نگاه، خط از گرد هم آمدن نقاط بوجود می آید. این دیدگاه با تعاریف اولیه کتاب اصول اقلیدس و در نهایت با هندسه کلاسیک ناسازگار می باشد. فخررازی که در ده هها ی آخر عمر خود از ات مگرایی دفاع کرده است، از این ناسازگاری آگاه بوده است. او در خلال بحث در برها ن ها ی مرتبط با اتم گرایی، تلاش ها یی برای رفع این ناسازگاری کرده است. علی رغم اینکه تلاش وی در بنیان نهادن
هندسه ای سازگار بااتم گرایی به ثمر نمی نشیند، ولی استدلالات او حاوی نکات ظریف و مهمی است که به لحاظ تاریخ و فلسفه ریاضیات حائز اهمیت است. در این مقاله، چند برهان فخررازی از کتاب المطالب العالیة بررسی و تحلیل شده و به زبان ریاضیات نوین تبیین م یگردد. . پسزمینه نظری این براهین تحلیل می شود تا به چارچوبی دست یافته که اهمیتشان از نظر تاریخ ریاضیات روشن گردد.دراین بین نشانداده میشود که چگونه رازی ساختار متفاوتی از هندسه کلاسیک روزگار خود را میآزماید. و همچنین پیشنهاد میگردد که ادله رازی در تاریخ نظریه بینهایت کوچکها در حد یک امکان در نظر گرفته شود.

لینک مقاله